Atopisch eczeem en de waarheid achter 2 erfelijke oorzaken

Atopisch eczeem door genetische aanleg voor een overgevoelig immuunsysteem

Andere genen zijn weer betrokken bij het ontstaan van het overgevoelige afweersysteem bij atopisch eczeem.

Bij mensen die een erfelijke aanleg hebben voor atopisch eczeem (en vaak ook te kampen hebben met allergieën) reageert het immuunsysteem overgevoelig op de binnendringers.

Atopische eczeem door erfelijke aanleg: inside-out-theorie

Dergelijke mutaties (afwijkingen) in verschillende genen maken de kans op het krijgen van atopisch eczeem zeer groot. De oorzaak van deze erfelijke vorm van eczeem komt dus van ‘binnenuit’. Dit is de inside-out-theorie.

Naast deze inside-out-theorie is er ook de outside-in-theorie. Volgens die theorie begint eczeem met een verzwakte huidbarrière. Binnenkort publiceren we een uitgebreid artikel over de outside-in-theorie.

Volgens de “inside-out-theorie” van atopisch eczeem zit het oorspronkelijke defect in een erfelijk tekort aan het huideiwit filaggrine en het immuunsysteem dat overgevoelig is. Dit leidt tot een chronische laaggradige (sluimerende) ontsteking in het hele lichaam en de huid en daaropvolgende IgE-sensibilisatie.

IgE (Immunoglobuline E) is een eiwit dat door het lichaam wordt afgescheiden om infecties te bestrijden.

Sensibilisatie is een proces waarbij na herhaalde blootstelling aan dezelfde dosis van een bepaalde irriterende stof of allergeen een specifieke respons – in dit geval afgifte van de antistof IgE – steeds meer toeneemt in plaats van afneemt na verloop van tijd. Daarom wordt sensibilisatie ook wel “omgekeerde tolerantie” genoemd.

Het gevolg van een of meer van deze erfelijke genmutaties is een ontsteking in de huid resulterend in atopisch eczeem. Deze gaat gepaard met roodheid, bulten, vochtblaasjes en vochtafscheiding (natten). Vaak zien we ook wondjes, krabsporen, littekens en hevige jeuk.

Atopisch eczeem als auto-immuunziekte

Een aanzienlijk aantal onderzoeken suggereert dat atopisch eczeem een auto-immuunziekte is. Dit houdt in dat het immuunsysteem “in de war” is en het eigen lichaam begint aan te vallen.

Andere auto-immuunziekten zijn reumatoïde artritis (aanval tegen de gewrichten) en diabetes type 1 (aanval tegen de insulineproducerende cellen van de alvleesklier). In het geval van atopisch eczeem kan het zijn dat het immuunsysteem de huidcellen aanvalt.

Het verband tussen atopisch eczeem, astma en hooikoorts

Je hebt meer kans op atopisch eczeem als er een voorgeschiedenis van dermatitis (huidontstekingen) of eczeem in je familie is. Bovendien loop je een groter risico op eczeem als je een erfelijke aanleg voor astma en/of hooikoorts hebt.

Mutaties in het filaggrine-gen worden namelijk ook in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van astma.

Er zijn veel mensen – in Nederland en België al gauw tienduizenden, zo niet honderdduizenden – die een te “goed”, te gevoelig afweersysteem hebben. Hun overgevoelige immuunsysteem reageert overdreven op bepaalde lichaamsvreemde eiwitten in hun omgeving, in voedsel, of zelfs in geneesmiddelen.

Vaak beperkt deze “systeemfout” zich niet tot één reactie. Door het genetisch bepaalde overgevoelige immuunsysteem en de gevoeligheid voor allergieën zijn er vaak ook irritaties in de slijmvliezen, de luchtwegen en het maag-darmkanaal. Dit leidt tot het ontstaan van tranende, jeukende ogen, neusklachten en voedselallergieën.

Atopisch eczeem en verwante aandoeningen

Er lijkt bij atopisch eczeem en andere uitingen van atopie (hooikoorts, astma) dus sprake te zijn van een erfelijke aandoening.

Atopie (Grieks ατοπία – op de verkeerde plaats; het Griekse woord voor “plaats” herkennen we aan het schoolvak “topografie”) is de aanleg van een persoon om antistoffen van het type IgE (Immmunoglobuline E) te maken specifiek gericht tegen onschuldige stoffen die in de omgeving voorkomen.

De antistoffen worden dus gericht op de verkeerde plaats (op onschuldige allergenen) in plaats van op werkelijke ziekteverwekkers.

Een voorbeeld van onschuldige allergenen zijn huisstofmijt of pollen van gras en bomen.

Atopie is door een bloedtest of een priktest (op de huid) aan te tonen. In het bloed is dan de totale hoeveelheid IgE verhoogd.

Als de atopie zich daadwerkelijk manifesteert en er klachten ontstaan, spreekt men van een atopische aandoening. Dit kan zich uiten als astma, hooikoorts en atopisch eczeem (ook wel constitutioneel eczeem genoemd).

Eczeem als onderdeel van de atopische of allergische mars

Afhankelijk van de leeftijd zien we verschillende uitingsvormen van een overactief immuunsysteem of allergie.

Hoewel deze atopische aandoeningen zich soms tegelijkertijd manifesteren of gedeeltelijk overlappen, volgen ze elkaar vaak op. We spreken dan van een atopische mars (vaak aangeduid als “allergische mars”):

• Bij baby’s gaat het met name om voedselallergie, met maag- of darmklachten.
• Bij jonge kinderen gaan deze klachten vaak over in atopisch eczeem.
• Tussen 4 en 7 jaar zien we vooral astma, rhinitis (chronisch ontstoken neusslijmvlies) en andere luchtwegklachten.
• Vanaf de puberteit komt weer meer hooikoorts voor, hoewel hooikoorts ook steeds vaker bij jonge kinderen wordt vastgesteld.

Kinderen met atopisch eczeem kunnen later dus astma en (vaak nog iets later) hooikoorts krijgen. Zo’n 2 op de 5 kinderen met eczeem krijgt astma. De helft van de kinderen met atopisch eczeem krijgt hooikoorts. De genoemde atopische aandoeningen zijn symptomatisch voor een ontregeling van het immuunsysteem.

Aanbevolen product