Hoewel dit artikel specifiek inzoomt op de relatie tussen de darmflora en eczeem, worden ook huidaandoeningen zoals acne en rosacea in verband gebracht met een verstoorde samenstelling van bacteriën in de darmen. Daarom is dit artikel ook interessant voor iedereen met acne en rosacea. (Zie ook ons eerdere artikel: Wat zijn de 11 oorzaken van rosacea?)

Eczeem en darmen: de “darm-huid-connectie”

De darmflora lijkt een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling van veel huidaandoeningen die met ontsteking gepaard gaan, zoals rosacea, acne en eczeem.

Misschien heeft u wel eens gehoord van de “darm-huid-connectie” (Engels: gut-skin axis).

Deze term wijst op een onmiskenbare relatie tussen de gezondheid van onze darmflora en de gezondheid van onze huid.

De darm-huid-connectie houdt in dat de darmflora met de huid communiceert. Dit geschiedt via complexe interacties met het immuunsysteem om ontstekingen te reguleren.

Een gezonde darmflora bestaat uit een grote verscheidenheid aan micro-organismen die elkaar in balans houden.

Hierbij houden “goede” microben hun “slechte” broertjes voldoende onder controle, zodat er geen overgroei van ongunstige bacteriën, gist of schimmels (candida) in de buik ontstaat.

Wanneer de balans in de darmflora ernstig verstoord is, spreken we van dysbiose.

Een verstoorde darmflora houdt een op hol geslagen immuunsysteem in stand, en daarmee ook een continue “laaggradige” (sluimerende) ontsteking in het lichaam én in de huid.

Het mag ons dan ook niet verbazen dat er een relatie is tussen eczeem en darmen. Er is een duidelijk verband gevonden tussen een ongunstige, minder diverse darmflora (met overgroei van “slechte” bacteriën of gist) en eczeem.

Normaal gesproken worden darmmicroben door een dunne slijmlaag van het darmslijmvlies weggehouden.

Een ideaal dieet, rijk aan volwaardige voeding met veel oplosbare vezels, helpt de slijmbarrière van de darm dik en gezond te houden. Het standaard westerse dieet kan die beschermende darmbarrière echter aantasten.

Verteerbare koolhydraten dragen direct en indirect bij aan de excessieve groei van ongewenste bacteriën

Bacteriën – ook de “goede” bacteriën die onderdeel zijn van de normale darmflora – hebben in het algemeen de voorkeur voor koolhydraten boven eiwitten en vetten als primaire energiebron.

Bij fermentatie van koolhydraten door bacteriën ontstaat waterstofgas. Waterstofgas is nu juist weer de favoriete energiebron van “slechte” bacteriën zoals Helicobacter pylori, Salmonella, E. coli en Campylobacter jejuni, hoewel deze ziekteverwekkers zich ook direct voeden met glucose.

Excessieve consumptie van koolhydraten zorgt dus niet alleen direct – als voeding voor (slechte) bacteriën – maar ook indirect – via bacteriële fermentatie tot waterstofgas – voor een excessieve groei van ongewenste bacteriën en dus voor het ontstaan of de verergering van huidziektes zoals dermatitis of eczeem (maar hetzelfde geldt voor acne, netelroos en rosacea).

Kortom:

Het is dus verstandig om je consumptie van koolhydraten te beperken. Het gaat om:

• Simpele koolhydraten zoals fructose (bijv. vruchtensap) en suiker (= fructose + glucose) in allerlei bewerkte voedingsmiddelen.
• Complexe koolhydraten of oligosachariden en polysachariden: drie of meer aan elkaar gebonden suiker- of zetmeelverbindingen. Deze suikers vind je in aardappelen, rijst, pasta, brood, ontbijtgranen, tarwe en andere granen. In het lichaam worden deze afgebroken tot glucose.

N.B. Onverteerbare koolhydraten (vezels) zijn wél belangrijk – en zelfs onontbeerlijk – voor het goed functioneren van de darmen.

Verstoring van de darmflora door voedingsadditieven, alcohol, antibiotica en andere zaken

Naast suikers en zetmeel kunnen ook toegevoegde kleur- en smaakstoffen en andere additieven in bewerkte voedingsmiddelen de groei van “slechte” micro-organismen in de darmen bevorderen door deze selectief te voeden.

Verder kan voedsel vervuild met zware metalen en bestrijdingsmiddelen het evenwicht verstoren tussen verschillende microbiële gemeenschappen in de darmen ten koste van “goede” darmmicroben.

Behalve voeding zijn er nog andere oorzaken van een verstoorde darmflora die kunnen bijdragen aan eczeem en andere aandoeningen waarbij de huid ontstoken is:

• langdurige stress,
• langdurig gebruik van maagzuurremmers,
• alcohol,
• antibiotica,
• corticosteroïden,
• anticonceptiepil,
• bijnieruitputting,
• trage schildklier,
• verminderde werking van de spieren in de dunne darm en/of het ventiel tussen dunne en dikke darm,
• divertikels (zakvormige uitstulpingen in de darm).

Conclusie eczeem en darmen:

Zorg goed voor de darmen, zorg goed voor de huid

Het is dus helemaal terecht dat een gezonde darmflora steeds meer aandacht krijgt:

We beseffen steeds beter dat wie goed voor zijn of haar darmflora zorgt, daarmee ook goed voor de huid zorgt.

We beginnen nu ook te begrijpen dat er een sterk verband is met een gezonde huidflora (oftewel huidmicrobioom): zie ons artikel Eczeem door stafylokokken (S. Aureus) infectie en een verstoorde huidflora.